Στο ποδόσφαιρο, η δύναμη και η τεχνική είναι οι πλέον βασικοί συντελεστές καλής απόδοσης, κατά συνέπεια, η ανάπτυξή τους μας ενδιαφέρει αρχικά ως παράγοντας καλής απόδοσης στις μικρές ηλικίες και μακροπρόθεσμα ως υπόβαθρο οικοδόμησης όλων των άλλων φυσικών ικανοτήτων.

Η ταχυδύναμη είναι από τις φυσικές ιδιότητες, των οποίων η σημασία κρίνεται σημαντικότατη, αφού αυτή καθαυτή η έννοια της ταχυδύναμης αποτελεί και το αρχικό ζητούμενο (πρώτος στη μπάλα).

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Ταχυδύναμη: ορίζεται ως η ικανότητα επίτευξης όσο το δυνατόν υψηλότερων τιμών δύναμης στη μονάδα του χρόνου.

• Αντιθετική μέθοδος: είναι η μέθοδος προπόνησης της ταχυδύναμης με κύριο χαρακτηριστικό την προνεύρωση – προσύσπαση των μυών με μία ισομετρική φάση, πριν την εκτέλεση της άσκησης.

• Κρουστική μέθοδος: αυτή η μέθοδος της ταχυδύναμης στηρίζεται στον κύκλο διάτασης – βράχυνσης. Συνώνυμη λέξη: Πλειομετρική μέθοδος.

Μέχρι την ηλικία των 10 ετών η ταχυδύναμη εμφανίζεται έμμεσα, ως χαρακτηριστικό της «καλής τεχνικής», (επιδεξιότητα).

• Το παιδί που εκτελεί με «ακρίβεια» και «μυϊκή οικονομία» θεωρείται και ταχυδυναμικά καλό, δεδομένου ότι από την ηλικία προσέγγισης στο άθλημα (8 ετών), μέχρι τα 10, το επίπεδο της δύναμης οφείλεται, κυρίως σε κληρονομικούς παράγοντες (γερός σκελετός, μυϊκή υπερτροφία), πρώιμη ή όψιμη ηλικία κτλ.

Στο 10ο έτος της ηλικίας των παιδιών έχουμε την εμφάνιση ενός αξιόλογου επιπέδου δύναμης, λόγω της ύπαρξης ικανοποιητικής ποσότητας της γενετήσιας ορμόνης, τεστοστερόνης.

• Η προπόνηση της ταχυδύναμης αρχίζει από την ηλικία των 10 ετών, κυρίως έμμεσα.

Με τη βοήθεια ασκήσεων – παιχνιδιών σκοπεύουμε στη βελτίωση της μεσομυϊκής (συνεργασία πολλών μυϊκών ομάδων) και ενδομυϊκής συναρμογής (συμμετοχή υψηλού ποσοστού μυϊκών ινών στο μυ).

• Σχεδόν πάντα συνδυάζεται με την ταχύτητα σε μικρές αποστάσεις (5-15μ.).

Στην ηλικία των 13-14 ετών, παρατηρείται μία «έκρηξη» δύναμης, η οποία οφείλεται, κυρίως, στην εμφάνιση πολλών ορμονών κατά την είσοδο των παιδιών στην εφηβεία.

• Προηγουμένως, όμως, έχει ξεπεραστεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα (6-10 μηνών), όπου το παιδί παρουσίασε μία «καθίζηση» των φυσικών ικανοτήτων (ταχύτητα), όπου οφείλεται, κυρίως, στην απότομη σκελετική του ανάπτυξη, την οποία ακολουθεί με καθυστέρηση η μυϊκή ανάπτυξη.

ΜΟΡΦΕΣ & ΥΠΟΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΔΥΝΑΜΗ

Μέγιστη Δύναμη Ταχυδύναμη Αντοχή στη δύναμη Αρχική δύναμη ή Εκρηκτική δύναμη Μέγιστη δύναμη Δύναμη εκκίνησης.

ΜΟΡΦΕΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ

Α.ΩΘΗΤΙΚΗ: ⇒ Προώθηση ⇒ Προσποίηση ⇒ Ντρίπλα ⇒ Κοντρόλ – μεταφορά

Β. ΑΛΤΙΚΗ: ⇒ Κεφαλιά ⇒ Σκριν στον αέρα ⇒ Τάκλιν με άλμα

Γ. ΚΡΟΥΣΤΙΚΗ: ⇒ Σουτ ⇒ Κεφαλιά ⇒ Μεγάλη μεταβίβαση

ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ Η ΤΑΧΥΔΥΝΑΜΗ

Η ταχυδύναμη, λοιπόν, ως αυτόνομη λειτουργική εργασία, εξαρτάται από:

1. Μέγιστη δύναμη (γενική μέχρι τα 13)

2. Νευρομυϊκή συναρμογή (επιδεξιότητα - τεχνική)

3. Ταχύτητα (ακριβής εκτέλεση - αντίδραση)

4. Ψυχικούς παράγοντες (θέληση, επιβολή, συναγωνισμός)

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΧΥΔΥΝΑΜΗ

Σε επαναληπτική ελαφρών έως μεσαίων βαρών Αντιθετική Κρουστική ή πλειομετρική

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΧΥΔΥΝΑΜΗΣ

Τα αποτελέσματα από τις μεθόδους που επιδιώκουμε είναι:

1) Για τους κάτω των 14 ετών, μέσω της τελειοποίησης της τεχνικής, η πολύ καλή νευρομυϊκή συναρμογή.

2) Για τους άνω των 14 ετών, μέσω της τακτικής επανάληψης σε μακροχρόνια βάση, η καλή έως πολύ καλή νευρομυϊκή συναρμογή.

Η ταχυδύναμη μέχρι τα 10 προπονείται έμμεσα.

• Από τα 12 και πάνω άμεσα μία φορά την εβδομάδα, ενώ άνω των 14 ετών δύο φορές.

• Η ταχυδύναμη σε καλό επίπεδο αξιοποιεί την τεχνική.

• Οι γενικές ασκήσεις ταχυδύναμης μπορεί να μπουν και στην προθέρμανση με αυξανόμενο ρυθμό εκτέλεσης.

Οι ειδικές ασκήσεις ταχυδύναμης μπαίνουν στο πρώτο μέρος της ΠΜ.

• Αποτελεί, συνήθως, μέρος της προπονητικής μονάδας «κορύφωσης», λόγω της έντασης με την οποία εκτελείται και όχι λόγω διάρκειας.

• Οι προπονήσεις ταχυδύναμης πρέπει να απέχουν από τον αγώνα τουλάχιστον 48 ώρες, για την πλήρη ανασύνθεση των ενεργειακών αποθεμάτων.

Η ταχυδύναμη μέχρι τα 10 προπονείται έμμεσα. Από τα 12 και πάνω άμεσα μία φορά την εβδομάδα, ενώ άνω των 14 ετών δύο φορές.

• Η ταχυδύναμη σε καλό επίπεδο αξιοποιεί την τεχνική.

• Οι γενικές ασκήσεις ταχυδύναμης μπορεί να μπουν και στην προθέρμανση με αυξανόμενο ρυθμό εκτέλεσης.

Οι ειδικές ασκήσεις ταχυδύναμης μπαίνουν στο πρώτο μέρος της ΠΜ.

• Αποτελεί, συνήθως, μέρος της προπονητικής μονάδας «κορύφωσης», λόγω της έντασης με την οποία εκτελείται και όχι λόγω διάρκειας.

• Οι προπονήσεις ταχυδύναμης πρέπει να απέχουν από τον αγώνα τουλάχιστον 48 ώρες, για την πλήρη ανασύνθεση των ενεργειακών αποθεμάτων.

• Όταν δεν προπονείται καθόλου (σπάνιο πράγμα έμμεσα), τότε «χάνεται» σε υψηλό ποσοστό (80- 85%), όπως και η ταχύτητα.

• Στις επιβαρύνσεις της ταχυδύναμης ο παιδικός οργανισμός αντιδρά με τις ίδιες προσαρμογές, όπως και ο οργανισμός των ενηλίκων.

Οι προγραμματισμένες και ορθολογικά δομημένες προπονήσεις ταχυδύναμης προκαλούν τέτοιες προσαρμογές στον οργανισμό, ώστε να αντέχει τις επαναλήψεις ταχυδυναμικών επιβαρύνσεων κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, ακόμα και σε πυκνά χρονικά διαστήματα (αντοχή στην ταχυδύναμη).

• Η συμμετοχή της ταχυδύναμης στην ΠΜ διαρκεί 15-20 λεπτά και μπαίνει αμέσως μετά την προθέρμανση.

• Σε ηλικίες άνω των 13-14 ετών χρησιμοποιούμε ελαφρά βάρη και εμπόδια.

• Συνδυάζεται άριστα με την προπόνηση ταχύτητας.

• Μόνο η τεχνική προηγείται της ταχυδύναμης στην ίδια ΠΜ.

• Σε δρομικές επιβαρύνσεις ταχυδύναμης, η οριακή ποσότητα ορίζεται σε χρόνο (όχι μεγαλύτερη των 8 δευτ.).

• Οι προπονητικές μονάδες διαρκούν μέχρι 75 λεπτά.

• Σε περίπτωση πτώσης της φόρμας χρησιμοποιούμε «βομβαρδισμό υψηλών εντάσεων μικρού χρόνου», δηλαδή ασκήσεις ταχυδύναμης με την μπάλα στις σχέσεις 1:1, 1:2, 2:2, 3:3 (αναλογία παιχτών).

Ο «βομβαρδισμός υψηλών εντάσεων» αυξάνει και την αντιδραστική δύναμη του αθλητή (κύκλος διάτασης – βράχυνσης των μυών).

• Κάθε 6 μικρόκυκλους «ρίχνουμε» την ένταση των προπονήσεων για να αποφύγουμε κάποιες «κοιλιές» απόδοσης στη διάρκεια του πρωταθλήματος.

• Με την αύξηση της ταχυδύναμης έχουμε και ταυτόχρονη αύξηση της φωσφοκρεατίνης στους μύες.

• Ασκήσεις ταχυδύναμης διάρκειας 6-9 δευτ. αντλούν 85% ενέργεια από ATP και CP.

• Μεταξύ δύο ΠΜ πρέπει να μεσολαβούν 48 ώρες.

• Οι αποστάσεις που καλύπτονται ανά επανάληψη δεν ξεπερνούν τα 15μ.

• Όταν ο ρυθμός της προπόνησης πέφτει, πρέπει να διακόψουμε, γιατί δεν έχουμε προσαρμογές.

• Πριν από της προπόνηση ταχυδύναμης πρέπει να προηγείται πολύ καλή προθέρμανση.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

• Η ταχυδύναμη, λοιπόν, ως μορφή δύναμης με άμεσες εξαρτήσεις από τη μέγιστη δύναμη, προπονείται κατά παράλληλο τρόπο με τη γενική και ειδική δύναμη, σε όλη τη φάση από τα 10-17 χρόνια, σύμφωνα πάντα με τις μορφολογικές, ανατομικές και λειτουργικές διαφοροποιήσεις κατά ηλικία.

Στις παιδικές ηλικίες δε χάνεται εύκολα η ταχυδύναμη, ακόμα και αν διακοπεί η προπόνηση για μεγάλο χρονικό διάστημα (καλοκαιρινές διακοπές 1-2 μήνες).

Φαμίσης Κωνσταντίνος

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Κέλλης, Σ., & ομάδα συγγραφέων. (1995). Η φυσική κατάσταση: Ταχυδύναμη στο επαγγελματικό – ερασιτεχνικό ποδόσφαιρο, (σσ.7-145), Θεσ/νίκη: Salto.

• Παπανικολάου, Ζ. (1999). Σημειώσεις: Ποδόσφαιρο και αθλητικές επιστήμες (σσ.153-155), Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.

• Weineck, J. (1997). Προπονητική ποδοσφαίρου – Φυσική κατάσταση, (σσ.350-356), Θεσ/νίκη: Salto.