Παρά τις δηλώσεις και τα κροκοδείλια δάκρυα των αρμοδίων του παγκόσμιου και του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου το φαινόμενο του σύγχρονου... σκλαβοπάζαρου δεν έχει αντιμετωπιστεί.

Το ευαίσθητο και παράλληλα επικίνδυνο κομμάτι του λεγόμενου ποδοσφαιρικού... σκλαβοπάζαρου που επιδίδονται οι σύλλογοι ιδίως της Ευρώπης προκειμένου να εκμεταλλευτούν νεαρά ταλέντα κυρίως από φτωχές χώρες, έχει εξελιχθεί σε μάστιγα.

Παιδιά μικρής ηλικίας αναζητώντας τον... παράδεισο που τους υπόσχονται πέφτουν στην παγίδα με, πολλές φορές, τραγικές συνέπειες για τους ίδιους.

Το φαινόμενο τις τελευταίες δεκαετίες έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις θεωρείται πλέον «πληγή» και παρά τα κροκοδείλια δάκρυα των αρμοδίων του ευρωπαϊκού και του παγκόσμιου ποδοσφαίρου συνεχίζεται χωρίς καμία επίπτωση για τα κυκλώματα μάνατζερ που κινούν τα νήματα ή τους ίδιους τους συλλόγους.

Πριν λίγες ημέρες το θέμα ήρθε ξανά στην επιφάνεια με αφορμή τις δηλώσεις του πρώην ποδοσφαιριστή και του πιο σπουδαίου ονόματος στο χώρο του αθλητισμού στο Καμερούν, Ροζέ Μιλά, ο οποίος ήταν καταπέλτης για το είδος των συμφωνιών που υπογράφουν οι ευρωπαϊκοί σύλλογοι με αντίστοιχους της Αφρικής, καθώς και για την αξιοποίηση των ποδοσφαιριστών - ταλέντων της Μαύρης Ηπείρου.

Ο πρώην άσσος του Καμερούν στο Μουντιάλ του 1990 (πρώτος σκόρερ με 4 γκολ), ο οποίος εργάζεται πια για την κυβέρνηση της χώρας του, χαρακτήρισε τις εν λόγω συμφωνίες αποικιοκρατικές μιλώντας στην ισπανική εφημερίδα «El Pais».

«...Υπάρχουν και κάποιες που μπορείς να τις χαρακτηρίσεις ακριβώς έτσι. Είναι πολύ επικίνδυνο και για τις ομάδες και τους ποδοσφαιριστές να υπογράφουν τέτοιου είδους συμβάσεις. Οι ομάδες από την Ευρώπη που θέλουν να κάνουν επενδύσεις στην Αφρική θα πρέπει να είσαι σοβαρές. Πολλές φορές τα παιδιά και οι οικογένειές τους εξαπατώνται!»...

Στο ίδιο μήκος κύματος συνεχίζει: «Είναι σαφές ότι οι οικογένειες το κάνουν για τα χρήματα, τις περισσότερες φορές οι ομάδες απευθύνονται σε φτωχούς ανθρώπους.

Δεν καταλαβαίνω γιατί να φύγει ένα παιδί από εδώ για να πάει να παίξει στην Ευρώπη και να μην παίξει πρώτα εδώ. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που έφυγαν από το Καμερούν σε μικρή ηλικία, οι οικογένειές τους πίστεψαν ότι θα βγάλουν χρήματα και τελικά κατέληξαν στο δρόμο. Ο ανταγωνισμός στην Ευρώπη δεν είναι κάτι εύκολο».

Μιλώντας, τέλος, για τον εαυτό του και συγκρίνοντας την εποχή του με τη σημερινή είπε:

«Η μοίρα ήθελε να γεννηθώ τότε που γεννήθηκα. Σήμερα το ποδόσφαιρο αφορά πολύ τους χορηγούς και τα μέσα ενημέρωσης, το κοινό είναι επίσης περισσότερο. Μιλάμε για εκατομμύρια σε μισθούς και μεταγραφές. Αν στην εποχή μου υπήρχαν τόσα χρήματα, θα ήμουν ο καλύτερος παίκτης στον κόσμο»...

Οι ευθύνες FIFA και UEFA

Για το φαινόμενο δεν είναι άμοιροι ευθυνών οι δυο μεγαλύτεροι παγκόσμιοι οργανισμοί του αθλήματος, η FIFA και το ισχυρότερο μέλος της η ευρωπαϊκή ομοσπονδία - UEFA.

Στην Ευρώπη όμως, όπου βρίσκονται τα πιο ανεπτυγμένα ποδοσφαιρικά πρωταθλήματα και η μεγαλύτερη διασυλλογική διοργάνωση του κόσμου (Champions League) επί της ουσίας λαμβάνει χώρα το μεγαλύτερο μέρος του συγκεκριμένου σκλαβοπάζαρου χωρίς όμως μέχρι σήμερα να έχει σημειωθεί κάποια ουσιαστική πρόοδος στην αντιμετώπισή του.

Και βέβαια δε θα μπορούσε αν αναλογιστεί κανείς ότι οι κύριοι πρωταγωνιστές της ιστορίας, όπως είναι τα ισχυρά κυκλώματα των μάνατζερς ή τα αντίστοιχα γραφεία ευρέσεως ταλέντων, λειτουργούν υπό τη σκέπη και τον έλεγχο της UEFA ή της FIFA, ενώ σε κάποιους άλλους τομείς οι δυο πλευρές συνεργάζονται κιόλας.

Αλλωστε κανείς απ' αυτούς δεν έχασε όταν άρχισε να εφαρμόζεται ο περίφημος νόμος «Μποσμάν», που αφαίρεσε από τους συλλόγους να έχουν τον πρώτο λόγο στις μεταγραφές των παικτών.

Η απόφαση αυτή άλλαξε το χάρτη του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, καθώς πλέον οι μετακινήσεις των ποδοσφαιριστών από τη μια ομάδα στην άλλη έγιναν πολύ εύκολες, ενώ άνοιξαν και τα σύνορα για την αθρόα είσοδο Λατινοαμερικανών και Αφρικανών ποδοσφαιριστών σε ευρωπαϊκές ομάδες.

Η ελεύθερη πλέον διακίνηση ποδοσφαιριστών κίνησε επί της ουσίας και το χρήμα στην υπόθεση, ανδρώνοντας επιχειρηματικά τα συγκεκριμένα γραφεία.

«Αετονύχηδες» μπήκαν στο παιχνίδι...

Η ελευθερία των ποδοσφαιριστών να διαπραγματεύονται μόνοι τους τις μεταγραφές τους, άνοιξε επίσης το δρόμο στους ατζέντηδες οι οποίοι «μπήκαν στο παιχνίδι» και αγοράζοντας τα δικαιώματα των ποδοσφαιριστών καταφέρνουν να κερδίζουν μεγάλες χρηματικές προμήθειες για τους ίδιους, καθώς προσπαθούν να εξασφαλίζουν για τους πελάτες τους την καλύτερη δυνατή οικονομική πρόταση.

Είναι αλήθεια ότι η απόφαση «Μποσμάν» αποτέλεσε τομή στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και άνοιξε, θα λέγαμε, τον ασκό του Αιόλου.

Με την απόφαση αυτή το ποδόσφαιρο θεωρήθηκε βιομηχανία, οι ποδοσφαιρικές ομάδες εταιρείες και οι παίκτες εργαζόμενοι. Το θετικό της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι η απελευθέρωση των ποδοσφαιριστών από τα δεσμά των ομάδων οι οποίες έκριναν το μέλλον των παικτών σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα.

Τα αρνητικά στοιχεία από την άλλη όμως είναι αρκετά. Πρώτον, αυτή η μεγάλη ευκολία των μεταγραφών έκανε τις περισσότερες ομάδες να αμελήσουν τα φυτώριά τους και να αναζητούν συνεχώς έτοιμους ποδοσφαιριστές.

Δεύτερον, τα κόστη των μεταγραφών αυξήθηκαν πάρα πολύ μέσα σε λίγα χρόνια και άγγιξαν τα ύψη προϋπολογισμών κράτους.Τρίτον, και σημαντικότερον, το χάσμα μεταξύ μικρών και μεγάλων ομάδων αυξήθηκε ακόμα περισσότερο, καθώς οι μεγάλοι σύλλογοι αποκτούν τους καλύτερους ποδοσφαιριστές και πολλές φορές δίνοντας λίγα χρήματα στην ομάδα από την οποία τους αποκτούν και πάρα πολλά στον ποδοσφαιριστή, λόγω της απόφασης «Μποσμάν».

Εργα... βιτρίνας από τα μεγάλα κλαμπ!

Αυτά τα προβλήματα, υποτίθεται, έλαβε υπόψη η Ευρωπαϊκή Ενωση, της οποίας η Επιτροπή Πολιτισμού και Παιδείας κατέθεσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ένα σχέδιο έκθεσης, το οποίο προτείνει τρόπους αντιμετώπισης της άκρατης εμπορευματοποίησης του ποδοσφαίρου και του χάσματος μεταξύ πλούσιων και φτωχότερων ομάδων.

Επίσης, προτείνει τρόπους ανάπτυξης του ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου και των ακαδημιών. Φυσικά τα αποτελέσματα είναι καθαρά... βιτρίνας από τα μεγάλα κλαμπ που ανταποκρίθηκαν και απλά «χρυσώνουν το χάπι».

Για παράδειγμα πριν δυο χρόνια, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, τοποθέτησε ειδικούς κουμπαράδες στους χώρους του γηπέδου της και συγκέντρωσε το ποσό των 150.000 ευρώ, το οποίο και πρόσφερε σαν δωρεά στη UNICEF.

Η Εβερτον επίσης, έχει ειδικό τμήμα το οποίο σχεδιάζει και υλοποιεί κοινωνικές δράσεις όπως εκμάθηση της αγγλικής σε μετανάστες, η διοργάνωση σεμιναρίων χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών για άπορα παιδιά κλπ.

Ωστόσο ό,τι και να συμβαίνει αυτό δεν ξεφεύγει από τα όρια που επιτάσσει το όλο οικοδόμημα του σημερινού εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου.

Οι ίδιες οι ομάδες που εμφανίζονται ως «καλοί Σαμαρείτες», ο τρόπος λειτουργίας τους ακόμα και στα παιδικά τους τμήματα ή στο κυνήγι των ταλέντων δεν ξεφεύγει από τις λογικές του κέρδους που επιβάλλουν και στον αθλητισμό οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής.

Για παράδειγμα η δήλωση του Σουηδού Γ. Μπέγκστον, πρώην μέλους των ακαδημιών της Ιντερ, που τις χαρακτήρισε «φυλακή», η νοοτροπία των 15χρονων παικτών στην Ολλανδία με τη δολοφονία του διαιτητή και πάμπολλες άλλες περιπτώσεις μαρτυρούν το τι κρύβεται πραγματικά πίσω από τη βιτρίνα.

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ''Ριζοσπάστης''.