«Είναι ξεκάθαρο πως χρειάζονται κάποια φυσικά προσόντα, φυσικό ταλέντο. Ωστόσο, δεν αρκεί μόνο το τι μπορούν να κάνουν οι μυς σου, αλλά και το τι βρίσκεται μέσα στο κεφάλι σου και η ψυχολογική κατάσταση. Υπάρχουν εξαιρετικοί αθλητές που μπορούν να νικήσουν τον οποιοδήποτε στη μέρα τους, αλλά όταν υπάρχει πίεση, δεν μπορούν να ανεβάσουν την απόδοση τους σε άλλο επίπεδο.

Οπότε είναι ένα συνδυασμός φυσικού ταλέντου αλλά και ψυχολογικής κατάστασης. Πρέπει να είσαι διατεθειμένος να δουλέψεις πολύ σκληρά. Ακόμα και οι ταλαντούχοι αθλητές πρέπει να κάνουν θυσίες.

Υπάρχουν κάποιοι που θα τους δεις να προπονούνται ακόμη και την ημέρα των Χριστουγέννων ή να κάνουν το κάτι παραπάνω στην προπόνηση τους. Είναι θέμα το να έχεις «εμμονή» για να γίνεις όσο καλύτερος γίνεται και αυτό είναι που απαιτεί πολλή πειθαρχία αλλά και θυσίες σε άλλους τομείς της ζωής σου». Το παραπάνω κείμενο είναι η απάντηση του Τζόναθαν Έντουαρντς σε ερώτηση για το «Τι καθορίζει έναν μεγάλο αθλητή σε σχέση με έναν απλό αθλητή;». Ο Τζόναθαν Έντουαρντς είναι από το 1995 μέχρι και σήμερα ο κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ στο τριπλούν στο στίβο με 18.29, με πολλούς τίτλους σε Ολυμπιακούς αγώνες και Παγκόσμια πρωταθλήματα. Παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο «βλέπει» τον αθλητισμό ένας αθλητής με ταλέντο, η επιτυχία του οποίου, ωστόσο, στηρίχθηκε στη δουλειά και την καθημερινή προπόνηση. Τα λεγόμενά του αποτελούν στοιχεία για τη διαχείριση του ταλαντούχου αθλητή. Η ύπαρξη ταλέντου δεν φαίνεται να είναι το μόνο στοιχείο που καθορίζει την επιτυχία ενός αθλητή.

Το ταλέντο αναφέρεται στη δυνατότητα που έχει κάποιος αθλητής να αποκτά δεξιότητες και ικανότητες αρκετά γρήγορα, εξαιτίας πιθανώς της βιολογικής-σωματικής δομής του.

Η ύπαρξη του ταλέντου είναι φανερή σε μικρές κυρίως ηλικίες, όπου η εγγενής ικανότητα είναι περισσότερο διακριτή. Οι ταλαντούχοι αθλητές φτάνουν πολύ γρήγορα σε καλό επίπεδο στο άθλημά τους. Αυτό είναι πιθανό να είναι και το μεγαλύτερό τους «μειονέκτημα». Όταν φτάνεις γρήγορα σε καλό επίπεδο σχηματίζεις την άποψη ότι η απόκτηση δεξιοτήτων δεν απαιτεί ιδιαίτερη δουλειά και προσπάθεια. Όταν ωστόσο, η περαιτέρω απόκτηση δεξιοτήτων απαιτεί εστίαση στη λεπτομέρεια και πολλές ώρες δουλειάς, τότε οι ταλαντούχοι αθλητές, βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Παράλληλα, οι υπόλοιποι συναθλητές τους, μέσα από τη δουλειά θα φτάσουν στο επίπεδό τους και τότε βιώνουν περισσότερη πίεση από το περιβάλλον τους.

Σε μια πρόσφατη έκθεση/απολογισμό της Αγγλικής ομοσπονδίας για ένα πρόγραμμα ανάδειξης ταλέντων στο ποδόσφαιρο, φάνηκε ότι μετά τη διαδικασία της επιλογής ταλέντων, το 67% των ταλαντούχων αθλητών εγκατέλειψαν τον αθλητισμό σε διάστημα λιγότερο από τρία χρόνια. Αυτό δείχνει ότι το ταλέντο δεν είναι ο βασικός παράγοντας για την παραμονή των αθλητών στο χώρο του αθλητισμού, ενώ μπορεί να λειτουργήσει και αντίστροφα οδηγώντας τους πρόωρα σε εγκατάλειψη. Εκφράζεται επίσης η άποψη ότι, για να συνεχίσει ο ταλαντούχος αθλητής σε πιο υψηλό επίπεδο, θα πρέπει να αποκτήσει ή να μετατρέψει το ταλέντο του σε «ταλέντο για δουλειά».

Χαρακτηριστικό είναι επίσης το παράδειγμα του Πιτ Σάμπρας, ως προς την έννοια του ταλέντου. Ο συγκεκριμένος αθλητής του τένις, απορρίφθηκε σε διαδικασίες αξιολόγησης ταλέντων πέντε φορές σε μικρή ηλικία, με βασική αιτιολογία την έλλειψη ιδιαίτερου ταλέντου και το μειωμένο ύψος του. Η διαρκής προσπάθεια, ωστόσο, τον κατέστησε νούμερο ένα για πολλά χρόνια στην παγκόσμια κατάταξη του τένις, με βασικό στοιχείο του το πολύ καλό σέρβις, για το οποίο γενικότερα απαιτείται ο αθλητής να έχει μεγάλο ύψος, κάτι που ο Σάμπρας δεν είχε!

Στον αθλητισμό, το αισιόδοξο για τους αθλητές που δεν θεωρούνται ταλαντούχοι, περικλείεται στη φράση: «όπου δεν υπάρχει ταλέντο, υπάρχει αρκετή δουλειά», ως συστατικό της επιτυχίας. Η επιτυχία δεν αποκλείεται σε καμία περίπτωση, την προσεγγίζει εκείνος που θα δουλέψει και θα προσπαθήσει περισσότερο».

Ζαρώτης Γιάννης

Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος